The post Seasons Fade Into Memories – OpEd first appeared on KM Seethi.

അതുപോലെ അധഃസ്ഥിത വിഭാഗങ്ങളുടെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചും ജാതിവ്യവസ്ഥ സൃഷ്ടിക്കുന്ന സാമൂഹിക അരക്ഷിതാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹം നടത്തിയിട്ടുള്ള വിശകലങ്ങൾ, ഇടപെടലുകൾ, ഒട്ടേറെ പഠനങ്ങൾക്കും സാമൂഹിക മാറ്റത്തിനും കാരണമായിട്ടുണ്ട്.  എന്നാൽ വേണ്ടത്ര ശ്രദ്ധ കിട്ടിയിട്ടില്ല എന്ന് പലപ്പോഴും ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള ഒരു മേഖലയാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ദർശനങ്ങൾ. ഡോ. അംബേദ്‌കറുടെ സാമ്പത്തിക ദർശനങ്ങളുടെ പ്രസക്തിയെപ്പറ്റി ചർച്ച ചെയ്യുമ്പോൾ സമകാലിക സാമൂഹിക സാമ്പത്തിക സാഹചര്യങ്ങളെ മുൻനിർത്തി തന്നെയാണ് അത് അപഗ്രഥിക്കേണ്ടത്.

ഉത്തരേന്ത്യയെ അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ സ്തംഭിപ്പിച്ച കർഷക സമരത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന കാരണങ്ങൾ ഒരു നൂറ്റാണ്ടുമുമ്പ് ഡോ. അംബേദ്‌കർ ചർച്ച ചെയ്ത കാർഷിക മേഖലയിലെ കൈവശഭൂമിയെ സംബന്ധിച്ച്‌ ഉയർന്നു വന്ന പ്രശ്നങ്ങളുടെ മാറ്റൊലിയാണ്. അതുപോലെ കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന ധനകാര്യ ബന്ധങ്ങളിൽ സംഭവിച്ചു കൊണ്ടിരിക്കുന്ന മാറ്റങ്ങളും ഡോ. അംബേദ്‌കർ ഒരു നൂറ്റാണ്ടു മുമ്പ് മുന്നോട്ടു വെച്ച ആശയങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ പരിശോധിക്കപ്പെടേണ്ടതുണ്ട്. രാജ്യത്തിന്റെ മാറുന്ന നാണയ നയവും രൂപയുടെ വിനിമയ പ്രശ്നങ്ങളും ഡോ. അംബേദ്‌കർ ദശകങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ഗവേഷണം ചെയ്തു ആവിഷ്ക്കരിച്ച തത്വങ്ങളുടെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ സമീപിക്കാവുന്നതാണ്. മാത്രമല്ല, തൊഴിലിനെ സംബന്ധിച്ചും, സാമ്പത്തിക സമത്വം, ലിംഗനീതി തുടങ്ങിയവയെക്കുറിച്ചും അംബേദ്‌കർ സ്വീകരിച്ച നിലപാടുകൾ എക്കാലത്തേയും പ്രസക്തമായ ആശയങ്ങളാണ്.

ഡോ. അംബേദ്കറുടെ സാമ്പത്തിക ദർശനങ്ങളെ വിലയിരുത്തുന്ന വിദഗ്ദർ പലപ്പോഴും അദ്ദേഹത്തെ മുതലാളിത്ത പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിന്റെയോ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയഗതിയുടെയോ മാത്രം ഉപാസകനായി ചിത്രീകരിക്കാറുണ്ട്.

എന്നാൽ അദ്ദേഹം ഈ രണ്ടു പ്രത്യയശാസ്ത്ര ധാരകളെയും പല സന്ദർഭത്തിലും വിമർശിക്കുകയും ബദൽ സമീപനങ്ങളെ അന്വേഷിക്കുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. സാമൂഹിക ജനാധിപത്യം സ്വപ്നം കണ്ടിരുന്ന അംബേദ്‌കർ അതിന്റെ രാഷ്ട്രീയ-സമ്പദ് ശാസ്‌ത്രത്തെ മാറ്റിനിർത്തികൊണ്ടു വിശകലനം നടത്തുകയോ ഇടപെടുകയോ ചെയ്തിട്ടില്ല.

1947 ൽ പട്ടികജാതി വിഭാഗങ്ങളുടെ പരിരക്ഷകളെപറ്റിയുള്ള ഒരു മെമ്മോറാണ്ടം ഭരണഘടന നിർമാണസഭയിൽ സമർപ്പിച്ചുകൊണ്ട് പറയുന്നത് ഇപ്രകാരമാണ്:

“ഒരു വ്യക്തി, ഒരു മൂല്യം എന്നതാണ് ജനാധിപത്യത്തിന്റെ ആത്മാവ്. നിർഭാഗ്യവശാൽ ജനാധിപത്യം ഈ തത്വത്തിന് പ്രാബല്യം നൽകുന്നത് രാഷ്ട്രീയ ഘടനയെ സംബന്ധിച്ചു മാത്രമാണ്. ഒരു വ്യക്തി, ഒരു മൂല്യം എന്ന തത്വത്തെ പ്രായോഗിക തലത്തിലേക്ക് പരിവർത്തിപ്പിക്കാമെന്ന മട്ടിൽ സ്വീകരിക്കപ്പെടുന്നതു ഒരു വ്യക്തി, ഒരു വോട്ട് എന്ന ചട്ടമാണ്. സാമ്പത്തിക ഘടനയെ, അതിനു രൂപം നല്കാൻ പോന്നവരുടെ ഇംഗിതത്തിനു വിട്ടുകൊടുക്കുന്നു. ഇങ്ങനെ സംഭവിക്കുന്നത് ഭരണഘടനാ നിയമവിശാരദന്മാരുടെ കാലഹരണപ്പെട്ട സങ്കല്പനം മൂലമാണ്. …എന്നാൽ ജനാധിപത്യം, ഒരു വ്യക്തി, ഒരു മൂല്യം എന്ന തത്വത്തിനൊത്തു പുലരണമെങ്കിൽ സമൂഹത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ഘടനയുടെ രൂപനിർണയനവും തുല്യ പ്രാധാന്യം അർഹിക്കുന്നു എന്നത് അവർ മനസ്സിലാക്കിയില്ല” (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “സംസ്ഥാനങ്ങളും ന്യുനപക്ഷങ്ങളും 1947,” സമ്പൂർണകൃതികൾ, വാല്യം 2: 164-65).

ഭരണഘടനാ നിർമാണസഭയിൽ അദ്ദേഹം മുന്നോട്ടു വെച്ച ആശയങ്ങൾ കുറച്ചുകൂടി വ്യക്തമായി രേഖപ്പെടുത്താം.
“സ്വകാര്യ സംരംഭകരുടെ വഴിയടയ്ക്കാതെ ഉൽപ്പാദന ക്ഷമത പരമാവധി ഉയർത്തുകയും ധാർമികാടിസ്ഥാനത്തിൽ സാമ്പത്തിക വിതരണം നടത്തുകയും ചെയ്യാൻ പറ്റിയ തരത്തിൽ ജനങ്ങളുടെ സാമ്പത്തികജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്യേണ്ടത് ഭരണകൂടത്തിന്റെ ബാധ്യതയാക്കുകയാണ്” നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട നാലാം വകുപ്പിന്റെ ഉദ്ദേശ്യം. അദ്ദേഹം തുടരുന്നു:

“കാർഷിക മേഖല സർക്കാരിന്റെ ഉടമസ്ഥതയിലാക്കുകയും ഒരു കൂട്ടുകൃഷി രീതി സ്വീകരിക്കുകയും വ്യവസായ മേഖലയിൽ സ്റ്റേറ്റ് സോഷ്യലിസത്തിന്റെ ഒരു നവീന രൂപം അംഗീകരിക്കുകയും ചെയ്യുകയെന്നതാണ് നിർദിഷ്ട പരിപാടി. സർക്കാരിൽ നിന്നും മൂലധനം ലഭ്യമാക്കാതെ കൃഷിയോ വ്യവസായമോ അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കയില്ല….ഇന്ത്യയുടെ ത്വരിതമായ വ്യാവസായിക വികസനത്തിന് സ്റ്റേറ്റ് സോഷ്യലിസം അനിവാര്യമാണ്. സ്വകാര്യ സംരംഭത്തിന് അത് കഴിയുകയില്ല. അഥവാ കഴിഞ്ഞാൽത്തന്നെ സ്വകാര്യ മുതലാളിത്തം യൂറോപ്പിൽ ചെയ്തപോലെ അത് സാമ്പത്തികമായ അസമത്വം സൃഷ്ടിക്കും. കൈവശഭൂമികളുടെ ഏകീകരണവും പാട്ടം സംബന്ധിച്ച നിയമങ്ങളും ഇക്കാര്യത്തിൽ നിഷ്ഫലമാണ്. അവയ്ക്കു കാർഷിക മേഖലയിൽ അഭിവൃദ്ധിയുണ്ടാക്കാൻ പറ്റുകയില്ല… ഭൂരഹിതരായ തൊഴിലാളികൾ മാത്രമായ 60 ദശലക്ഷം അധഃകൃതർക്കു ഏകീകരണമോ പാട്ടം നിയമമോ ഒട്ടും സഹായകമാവില്ല….അവരെ സഹായിക്കാവുന്നതു നിർദിഷ്ട കൂട്ടുകൃഷി സമ്പ്രദായം മാത്രമാണ്” (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “സംസ്ഥാനങ്ങളും ന്യുനപക്ഷങ്ങളും, 1947”:160-61).

ഭരണഘടനാ നിർമാണ സഭയിൽ ഈ നിലപാടെടുക്കുന്നതിനു ഏതാണ്ട് 30 വർഷം മുമ്പ് ‘ജേർണൽ ഓഫ് ദി ഇന്ത്യൻ ഇക്കണോമിക് സൊസൈറ്റി’യിൽ അംബേദ്‌കർ എഴുതിയ “ഇന്ത്യയിലെ തുണ്ടുഭൂമികളും അവയ്ക്കുള്ള പരിഹാരങ്ങളും” എന്ന ബൃഹത്തായ ലേഖനം ഇതിനോട് ചേർത്ത് വായിക്കേണ്ടതാണ്. 1918-ലെ ലേഖനത്തിൽ അംബേദ്‌കർ എഴുതി:

“ഇന്ത്യയിലെ കൃഷിയെ ചിതറിക്കിടക്കുന്ന തുണ്ടുഭൂമികൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കുന്നു എങ്കിൽ തുണ്ടുകളെ സംയോജിപ്പിക്കുക മാത്രമല്ല, അവയെ വിപുലീകരിക്കുകയും വേണം. സംയോജനം ചിതറിയ ഭൂമികളുടെ ദോഷം പരിഹരിക്കും. എന്നാൽ അത് തുണ്ടുകളുടെ ദോഷത്തിനു പരിഹാരമാവില്ല. പരിഹാരമായി സംയോജിത ഭൂമി വിപുലീകൃതമാവണം” (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “ഇന്ത്യയിലെ തുണ്ടുഭൂമികളും അവയ്ക്കുള്ള പരിഹാരങ്ങളും, 1918,” സമ്പൂർണകൃതികൾ, വാല്യം 2:217). തുടർന്ന് അംബേദ്‌കർ എഴുതി:

“കൃഷിയെ ഒരു സാമ്പത്തിക സംരംഭമായി കണക്കാക്കുമ്പോൾ കൈവശഭൂമിയുടെ വലിപ്പം അപ്രസക്തമാകുന്നു” എന്ന് അംബേദ്‌കർ വാദിച്ചു. “തന്റെ കൈവശഭൂമിയിൽ സാമ്പത്തിക സംരംഭമെന്ന നിലയിൽ കൃഷി നടത്താൻ ആഗ്രഹിക്കുന്ന കർഷകന് അയാളുടെ അധീനതയിലുള്ള മറ്റു ഉൽപ്പാദന ഘടകങ്ങൾക്ക് മുമ്പിൽ കൈവശഭൂമിയുടെ വലിപ്പം പരിഗണിക്കേണ്ടതില്ല.” “ഭൂമിയുടെ വലിപ്പമെന്നത് സാമ്പത്തികമായ അർത്ഥം നഷ്ടപ്പെട്ട ഒരു പദമാണ്. അതിനാൽ വലിപ്പം കൂടിയ ഭൂമി ആദായകരമാണെന്നും വലിപ്പം കുറഞ്ഞ ഭൂമി ആദായകരമല്ലെന്നും പറയുന്നത് സാമ്പത്തിക ശാസ്‌ത്രപരമായി ശരിയല്ല. ഒരു ഭൗമഘടകത്തിൽ ഉൾച്ചേർക്കപ്പെടുന്ന ഉൽപ്പാദന ഘടകങ്ങളുടെ തെറ്റായ അനുപാതമോ ശരിയായ അനുപാതമോ ആണ് അദായകരമാക്കുന്നതും അല്ലാതാക്കുന്നതും. അതിനാൽ ഒരു ചെറിയ കൃഷിയിടം വലിയ കൃഷിയിടത്തെപോലെ തന്നെ ആദായകരമായ ഭവിക്കാം” (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “ഇന്ത്യയിലെ തുണ്ടുഭൂമികളും അവയ്ക്കുള്ള പരിഹാരങ്ങളും, 1918,” : 220).

ചുരുക്കത്തിൽ “ഇന്ത്യയിലെ കാർഷിക വൃത്തിയെ ബാധിച്ചിട്ടുള്ള ദോഷങ്ങൾ പരിഹരിക്കാൻ മുഖ്യമായി വേണ്ടതു കൃഷിഭൂയിയുടെ വലിപ്പം വർധിപ്പിക്കുകയല്ല, മൂലധനവും അനുസാരികളും വർധിപ്പിക്കുകയാണെന്നു” അംബേദ്‌കർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. “കൃഷി ഭൂമികൾ സംയോജിപ്പിക്കണമെന്നും വിപുലീകരിക്കണ”മെന്നുമുള്ള നിർദ്ദേശത്തോട് യോജിച്ചുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം പറയുന്നത് “ഇന്ത്യയുടെ വ്യവസായവൽക്കരണമാണ് ഇവിടത്തെ കാർഷിക പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് പറ്റിയ പ്രതിവിധി” (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “ഇന്ത്യയിലെ തുണ്ടുഭൂമികളും അവയ്ക്കുള്ള പരിഹാരങ്ങളും, 1918,” : 229) എന്നാണ്.

എന്നാൽ ഇതിനെ സ്വകാര്യ മേഖലയുടെ അനിയന്ത്രിതമായ വളർച്ചയ്ക്കുള്ള ലൈസൻസാക്കി മാറ്റാൻ അംബേദ്‌കർ സമ്മതിച്ചിരുന്നില്ല. ഭരണകൂടത്തിന്റെ ഇടപെടൽ ഈ മേഖലകളിൽ അനിവാര്യമാണെന്ന് ഭരണഘടനാനിർമാണ സഭയിൽ അദ്ദേഹം വ്യക്തമായി രേഖപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. കാലാന്തരത്തിൽ ഹരിതവിപ്ലവം ഇന്ത്യൻ കാർഷികമേഖലയിൽ (അത്യുൽപ്പാദനം ഉൾപ്പടെ) സൃഷ്ടിച്ച മാറ്റങ്ങൾക്ക് കാരണമായി എന്നതും, കൃഷിയും വ്യവസായവും തമ്മിലുള്ള അഭേദ്യമായ ബന്ധം ഇതിലൂടെ ഉറപ്പിച്ചതും കാണാൻ അംബേദ്‌കർ ജീവിച്ചിരുന്നില്ല.
ഏറ്റവുമൊടുവിൽ കർഷകരുടെ അതിജീവനം അസാധ്യമാക്കുന്ന കാർഷിക വിപണി പിടിച്ചെടുക്കൽ തന്ത്രത്തിൽ വരെ എത്തിനിൽക്കുന്ന വൻകിട വ്യവസായികളുടെ സമ്മർദ്ദത്തിന് ഭരണകൂടം കീഴ്പ്പെടുന്ന അവസ്ഥയും നാം കണ്ടു. ഭരണകൂടഇടപെടൽ എന്ന് അംബേദ്‌കർ അർത്ഥമാക്കിയ കാര്യങ്ങളല്ല ഇപ്പോൾ നടക്കുന്നത്. ഭരണകൂടത്തിന്റെ ഒഴിഞ്ഞുപോക്കാണ് ഓരോ സർക്കാരും ഉറപ്പിക്കുന്നത്.

ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ഭരണകൂടത്തിന്റെ തന്ത്രപരമായ ഇടപെടലിലൂടെ ഹരിതവിപ്ലവം കാർഷിക മേഖലയിൽ പുതിയ അധികാര ബന്ധങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ചെടുത്തു. ഭൂബന്ധങ്ങളിൽ വലിയ മാനങ്ങളും കൈവന്നു. വൻകിട ഭൂവുടമകളാണ് അതിന്റെ നേട്ടം മുഖ്യമായി കൊയ്തത്. എന്നാൽ ദശലക്ഷക്കണക്കിന് വരുന്ന അധഃസ്ഥിതരുടെ സ്ഥിതി ഒട്ടും മെച്ചപ്പെട്ടില്ല. ഭൂപരിഷ്കരണമെന്ന ലക്‌ഷ്യം വെറും പൊള്ളയായ വാഗ്ദാനമായി.

അംബേദ്‌കർ ഭരണഘടനാ നിർമാണസഭയിൽ ഇത് സംബന്ധിച്ചു ഉയർത്തിയ ആശങ്കകൾ പിന്നീട് യാഥാർത്ഥ്യമായി. സ്വത്തവകാശത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചയിൽ അംബേദ്‌കറുടെ നിലപാടുകളല്ല സ്വീകരിക്കപ്പെട്ടത്. സ്വത്തവകാശം മൗലികാവകാശം ആക്കുന്നതിനെ എതിർത്ത അദ്ദേഹം പിന്നീട് പറഞ്ഞത് ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 31 അവലക്ഷണമായ ഒരു വകുപ്പെന്നാണ്.

അംബേദ്‌കറുടെ നിലപാട് എത്രയോ കാലം കഴിഞ്ഞാണ് ഭരണകൂടം തിരിച്ചറിഞ്ഞതു. സ്വത്തവകാശം മൗലികാവകാശമല്ലെന്നു പ്രഖ്യാപിച്ച നാല്പത്തിനാലാം ഭരണഘടനാ ഭേദഗതി ഉണ്ടാകുന്നത് ഭരണഘടനയെ തന്നെ താൽക്കാലികമായി റദ്ദുചെയ്ത അടിയന്തിരാവസ്ഥയ്ക്കു ശേഷമാണെന്നത് നാം ഓർക്കണം — അപ്പോഴേക്കും സ്വാതന്ത്ര്യം കിട്ടി 30 വർഷങ്ങൾ കഴിഞ്ഞിരുന്നു.

അംബേദ്‌കർ ഭരണഘടനയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ ആഗ്രഹിച്ച ‘സോഷ്യലിസം’ എന്ന ആശയം അടിയന്തിരാവസ്ഥകാലത്തു ഇന്ദിരാഗാന്ധി ഒരു ഭരണഘടനാ ഭേദദഗതിയിലൂടെ അതിന്റെ തന്നെ ആമുഖത്തിൽ എഴുതിച്ചേർത്ത് മറ്റൊരു വിചിത്രമായ ചരിത്ര ഗതി. യഥാർത്ഥത്തിൽ ‘സ്റ്റേറ്റ് സോഷ്യലിസം’ എന്ന ആശയം വളരെ യാന്ത്രികമായി ഭരണഘടനയിൽ ഉൾച്ചേർക്കാനല്ല അംബേദ്‌കർ ആഗ്രഹിച്ചത്. അത് അദ്ദേഹം 1947 ൽ ഭരണഘടനാ നിർമാണ സഭയിൽ വ്യക്തമാക്കുന്നുണ്ട്.

‘സ്റ്റേറ്റ് സോഷ്യലിസം’ വേണമെന്ന ആഗ്രഹം എത്ര ശക്തമായിരുന്നാലും പാർലമെൻററി ജനാധിപത്യത്തിനു പകരം ഏകാധിപത്യം വരിക്കാൻ പാടുള്ളതല്ല എന്ന് അദ്ദേഹം താകീതു ചെയ്തു. എന്നാൽ കാൽ നൂറ്റാണ്ടിനു ശേഷം – അടിയന്തിരാവസ്ഥയുടെ നാളുകളിൽ – ഇന്ദിരാഗാന്ധി ചെയ്തത് ഏകാധിപത്യത്തെ വാഴ്ത്തികൊണ്ടു ‘സോഷ്യലിസ്റ്റ്’ എന്ന ആശയം ഭരണഘടനയുടെ ആമുഖത്തിൽ എഴുതിച്ചേർത്തു എന്നതാണ്.

ആമുഖത്തിൽ കുറിച്ചതുകൊണ്ടൊന്നും സോഷ്യലിസം ഇന്ത്യയിൽ നടപ്പാകില്ലെന്നും അതിനു വേണ്ട ശക്തമായ ഭൂപരിഷ്കരണ നിയമങ്ങൾ ആവിഷ്കരിക്കേണ്ടതുണ്ടെന്നും തിരിച്ചറിഞ്ഞിരുന്ന അംബേദ്‌കർ ഭരണഘടനയുടെ രാഷ്ട്രനയ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശക തത്വങ്ങളിലൂടെ ഇത് സംബന്ധിച്ച സൂചനകൾ എങ്കിലും നൽകാൻ ആഗ്രഹിച്ചിരുന്നു. ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 39 ഭാഗികമായെങ്കിലും ഈ ലക്ഷ്യപ്രാപ്തിക്കുള്ള ഒരു ചുവടുവെപ്പായിട്ടു വരട്ടെ എന്ന് അദ്ദേഹം കരുതി.

ഏറ്റവുമൊടുവിൽ ഭരണഘടനാ നിർമാണ സഭയിൽ അദ്ദേഹം നടത്തിയ പ്രസംഗം പ്രസിദ്ധമാണ്. അതിൽ അദ്ദേഹം അടിവരയിട്ടുപറയുന്നതു, സാമ്പത്തിക സമത്വവും സാമൂഹിക സമത്വവും ഇല്ലാതെ രാഷ്ട്രീയ സ്വാതന്ത്ര്യവും പാർലമെൻററി ജനാധിപത്യവും അർത്ഥവത്താകില്ലെന്നാണ്.
‘സ്റ്റേറ്റ് സോഷ്യലിസ’ ത്തെകുറിച്ചുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിലപാടുകൾ പലരെയും അസ്വസ്ഥരാക്കിയിട്ടുണ്ടാകും. എന്നാൽ ഭരണകൂടത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക-സാമൂഹിക മേഖലകളിലുള്ള ഇടപെടലുകളെ സാധൂകരിക്കുന്ന പിൽക്കാലനയങ്ങൾ അംബേദ്‌കറിന്റെ ദീർഘവീക്ഷണത്തിന്റെ ഫലം കൂടിയാണ്.

കാലാന്തരത്തിൽ ഇതിൽ നിന്നെല്ലാം പിന്നോക്കം പോയി ആഗോള-നവലിബറൽ പ്രത്യയശാസ്ത്രത്തിൽ അഭിരമിച്ച മാറി മാറി വന്ന സർക്കാരുകൾ അംബേദ്‌കർ ഉയർത്തിയ മൗലിക ചോദ്യങ്ങളെ അഭിമുഖീകരിച്ചില്ല. അതിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഭൂപ്രശ്‌നവും തൊഴിലും തന്നെയാണ്.

ഇന്ത്യയുടെ സാമൂഹിക മാറ്റത്തിനു വിഘാതമായിനിൽക്കുന്നതു ഈ മേഖലകളിൽ ഉറഞ്ഞുകൂടി നിൽക്കുന്ന കടുത്ത അസമത്വമാണെന്നു സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു എത്രയോ വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് അംബേദ്‌കർ വാദിച്ചിരുന്നു. മഹാത്മാഗാന്ധി ഉൾപ്പടെയുള്ള ദേശീയ സ്വാതന്ത്ര്യ സമരത്തിന്റെ നേതാക്കളുമായി അംബേദ്കറിന് നിരന്തരം കലഹിക്കേണ്ടി വന്നതും ഈ വിഷയങ്ങളെ ചൊല്ലിയാണ്. അക്കാലത്തെ സോഷ്യലിസ്റ്റ് ആശയഗതിക്കാരുമായും അംബേദ്കറിനു ഏറ്റുമുട്ടേണ്ടിവന്നത് ഈ വിഷയങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചാണ്.

1936 ലെ അംബേദ്കറുടെ “ജാതി ഉന്മൂലനം” എന്ന പ്രഭാഷണ പ്രബന്ധം ഇത് ചർച്ച ചെയ്യുന്നുണ്ട്.  ലാഹോറിലെ ജാഠ്-പത് തോഡക് മണ്ഡലിന്റെ (പിന്നീടു റദ്ദു ചെയ്യപ്പെട്ട) സമ്മേളനത്തിനായി തയ്യാറാക്കിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ദീർഘമായ പ്രഭാഷണ പ്രബന്ധത്തിൽ “ചരിത്രത്തിന്റെ സാമ്പത്തിക വ്യഖ്യാനത്തിൽ അടിയുറച്ചു വിശ്വസിച്ച സോഷ്യലിസ്റ്റുകൾക്കുള്ള” വിമർശനം ഉൾപ്പെടിത്തിയിട്ടുണ്ട്.  അംബേദ്‌കർ പറയുന്നു: ” തുല്യമായ സ്വത്തു വിഭജനത്തിനു വേണ്ടി മാത്രം ഒരു വിപ്ലവം നടത്താൻ ജനങ്ങൾ ഒന്നിക്കുകയില്ല. അങ്ങനെ ഒന്നിക്കണമെങ്കിൽ വിപ്ലവാനന്തരം അവർ തുല്യരായി പരിഗണിക്കപ്പെടുമെന്നും ജാതിയുടെയോ വിശ്വാസത്തിന്റെയോ പേരിൽ വിവേചനത്തിന് വിധേയരാകുകയില്ലെന്നും അയാൾക്ക്‌ ബോധ്യമുണ്ടായിരിക്കണം.“ “വിപ്ലവം നയിക്കുന്ന ഒരു സോഷ്യലിസ്റ്റ് അയാൾ ജാതിയിൽ വിശ്വസിക്കുന്നില്ല എന്ന് മാത്രം പറഞ്ഞത് കൊണ്ടായില്ല. അയാൾ നൽകുന്ന ഉറപ്പിന് ആഴത്തിലുള്ള അടിസ്ഥാനമുണ്ടായിരിക്കണം.” “ഇന്ത്യയിലെ പാവപ്പെട്ടവരായ തൊഴിലാളിവർഗം സമ്പന്നരും ദരിദ്രരുമെന്ന ഒരു വ്യത്യാസമില്ലാതെ മറ്റൊരു വ്യത്യാസവും അംഗീകരിക്കുകയില്ലെന്നു പറയാൻ പറ്റുമോ” എന്ന് അംബേദ്‌കർ ചോദിച്ചു (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “ജാതി ഉന്മൂലനം,1936” സമ്പൂർണകൃതികൾ, വാല്യം 1: 53-54).

“ഇന്ത്യക്കാർക്കിടയിൽ ഉയർന്നവരെന്നും താഴ്ന്നവരെന്നും ശുദ്ധരെന്നും അശുദ്ധരെന്നുമുള്ള വിവേചനം സൃഷ്ടിക്കുന്ന പ്രശ്നങ്ങൾ പരിഹരിക്കപ്പെടാതെ ഇവിടെ ഒരു സോഷ്യലിസ്റ്റ് ഭരണകൂടത്തിന് ഒരു നിമിഷം പോലും നിലനിൽക്കാൻ പറ്റുകയില്ല,” അംബേദ്‌കർ പറഞ്ഞു. “എല്ലായിടത്തും നിങ്ങളുടെ വഴിയിൽ കടന്നെത്തുന്ന പിശാച് ജാതിയാണ്. ഈ പിശാചിനെ നിഗ്രഹിക്കാതെ നിങ്ങള്ക്ക് രാഷ്ട്രീയ പരിഷ്‌കരണം സാധ്യമല്ല. സാമ്പത്തിക പരിഷ്കരണം സാധ്യമല്ല.” “ജാതി വ്യവസ്ഥ തൊഴിൽ വിഭജനം മാത്രമല്ല, അത് തൊഴിലാളികളുടെ വിഭജനം കൂടിയാണെന്ന്” അംബേദ്‌കർ സോഷ്യലിസ്റ്റുകളെ ഓർമിപ്പിച്ചു.

“തൊഴിലിന്റെ പുനഃക്രമീകരണം അനുവദിക്കാതിരിക്കുക വഴി ജാതിവ്യവസ്ഥ ഇവിടെ തൊഴിലില്ലായ്മയുടെ മുഖ്യഹേതു” വായി ഭവിക്കുന്നതായി അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. “വ്യാവസായിക സമൂഹത്തിന്റെ ഏറ്റവും വലിയ ദോഷം അതിലന്തർഭവിച്ചിരിക്കുന്ന ദാരിദ്ര്യവും കഷ്ടപ്പാടുമല്ല, തൊഴിലെടുക്കുന്നവർക്കു അവരുടെ തൊഴിൽ ആകർഷകമാകുന്നില്ലെന്നതാണ്,” അംബേദ്‌കർ എഴുതി. “മനുഷ്യരുടെ മനസ്സോ ഹൃദയമോ തൊഴിലിൽ അർപ്പിക്കപ്പെടാതായാൽ കാര്യക്ഷമതയെങ്ങ നെ യുണ്ടാകും?” അദ്ദേഹം ചോദിക്കുന്നു.

“അതിനാൽ മനുഷ്യന്റെ സ്വാഭാവിക ശക്തികളെ പാരതന്ത്രത്തിലാക്കുകയും സാമൂഹിക നിയമങ്ങളുടെ ദുർഘടാവസ്ഥയ്ക്കു വിധേയമാകുകയും ചെയ്യുന്നിടത്തോളം ജാതിവ്യവസ്ഥ ഒരു സാമ്പത്തിക സ്ഥാപനമെന്ന നിലയിൽ ഹാനികരമാണ്” (“ജാതി ഉന്മൂലനം”: 55-56). “സ്വത്തിനും ജീവനുമുള്ള അവകാശത്തിന്റെ സംരക്ഷണമെന്ന അർത്ഥത്തിൽ മാത്രമേ ജാതിയുടെ പ്രണേതാക്കൾ സ്വാതന്ത്ര്യം അനുവദിക്കുന്നുള്ളൂ. ഒരാളിന് ഇഷ്ട്ടപ്പെട്ട തൊഴിൽ തിരഞ്ഞെടുക്കാനുള്ള അവകാശമെന്ന നിലയിൽ അവർ സ്വാതന്ത്രത്തെ പരിഗണിക്കുന്നില്ല. ഇത്തരം സ്വാതന്ത്ര്യത്തെ നിഷേധിക്കുന്നത് അടിമത്തത്തെ അരക്കിട്ടുറപ്പിക്കാനാണ്” എന്ന് അംബേദ്‌കർ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി (“ജാതി ഉന്മൂലനം”: 67-68). “വ്യവസായം ഒരിക്കലും നിശ്ചലമല്ല. അത് സത്വരവും ആകസ്മികവുമായ മാറ്റങ്ങൾക്കു വിധേയമായിക്കൊണ്ടിരിക്കും. അത്തരം മാറ്റങ്ങൾക്കൊപ്പം സ്വന്തം തൊഴിലിൽ മാറ്റം വരുത്താൻ ഒരു വ്യക്തിക്ക് സ്വാതന്ത്രമുണ്ടായിരിക്കണം,” അദ്ദേഹം ഓർമിപ്പിച്ചു (“ജാതി ഉന്മൂലനം”:55).

അംബേദ്കറുടെ മൗലിക ചിന്തകൾ നമുക്ക് ബോധ്യമാകുന്ന മറ്റൊരു മേഖല അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഫെഡറൽ സംവിധാനങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള നിലപാടുകളാണ്. കൊളംബിയ സർവ്വകലാശയിൽ നിന്നും 1917 ൽ അംബേദ്‌കർ സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിൽ ഡോക്ടറേറ്റ് എടുക്കുന്ന വിഷയവും ഇതുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണ്. ബ്രിട്ടീഷ്-ഇന്ത്യയിലെ കേന്ദ്ര-പ്രവിശ്യാ ധനകാര്യ ബന്ധങ്ങളെക്കുറിച്ചായിരുന്നു വിഷയം. പ്രവിശ്യകൾ കേന്ദ്രത്തെയോ, കേന്ദ്രം പ്രവിശ്യകളെയോ അനിയന്ത്രിതമായി ആശ്രയിക്കുന്ന പ്രവണതകളെ അദ്ദേഹം ചോദ്യം ചെയ്തു. ഒരു നല്ല ഭരണത്തിൻ കീഴിൽ കേന്ദ്രവും പ്രവിശ്യകളും അവരവരുടെ ചിലവിനുള്ള തുക സ്വന്തം വിഭവങ്ങളുടെ സമാഹരണത്തിലൂടെ കണ്ടെത്തണമെന്ന് അംബേദ്‌കർ നിരീക്ഷിച്ചിരിരുന്നു.

ഈ വിഷയത്തിലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ നിലപാട് ഒന്നുകൂടി വ്യക്തമാക്കുന്നത് 1939 ലാണ്. പൂനയിലെ ഗോഖലേ ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ നടത്തിയ കാലേ അനുസ്മരണ പ്രഭാഷണം 1935 ലെ ഗവണ്മെന്റ് ഓഫ് ഇന്ത്യ ആക്ടിൽ കൂടി വിഭാവനം ചെയ്ത ഫെഡറൽ സംവിധാനത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വിമർശനമായിരുന്നു.

കേന്ദ്രത്തിനു സംസ്ഥാനങ്ങളുടെമേലും സംസ്ഥാനങ്ങൾക്ക് കേന്ദ്രത്തിന്റെമേലും കടന്നുകയറാനുള്ള സാഹചര്യങ്ങൾ ഒഴിവാക്കണമെന്നു അംബേദ്‌കർ ആവശ്യപ്പെട്ടു. “പ്രവിശ്യകളുടെ സ്വയംഭരണം എന്നതിന് അവയുടെ അധികാരങ്ങൾ നിർവചിക്കപ്പെടുകയും അവയിൽ തന്നെ നിക്ഷിപ്തമാക്കുകയും ചെയ്യുകയെന്നർത്ഥം. പ്രവിശ്യകളുടെ സ്വയംഭരണം യാഥാർത്യമാക്കാൻ കേന്ദ്ര സർക്കാരിന്റെ അധികാരങ്ങൾ പരിമിതപ്പെടുത്തണം,” അംബേദ്‌കർ ഓർമിപ്പിച്ചു. “അല്ലാത്തപക്ഷം കേന്ദ്രത്തിനു പ്രവിശ്യകളുടെ മേഖലയിൽ കടന്നാക്രമണം നടത്താൻ കഴിയും,” അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു (ഡോ. അംബേദ്‌കർ, “ഫെഡറേഷനും സ്വാതന്ത്ര്യവും, 1939,” സമ്പൂർണകൃതികൾ, വാല്യം 2:39-114).

കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന ബന്ധങ്ങളെ സംബന്ധിച്ചു ഇന്നും നിലനിൽക്കുന്ന തർക്കങ്ങളും വിവാദങ്ങളും അംബേദ്‌കർ വളരെ നേരത്തെ തന്നെ മുൻകൂട്ടി കണ്ടിരുന്നു. ധനകാര്യ വിഷയങ്ങളിൽ ഇപ്പോൾ പ്രശ്നങ്ങൾ രൂക്ഷമാണ്. ചരക്ക്-സേവന നികുതി (GST) വ്യവസ്ഥ ഏർപ്പെടുത്തിയതോടെ സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കു ധനകാര്യ വിഷയങ്ങളിൽ ഉള്ള സ്വാതന്ത്ര്യം പരിമിതമാക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.

ഇന്ത്യയിൽ കേന്ദ്ര-സംസ്ഥാന ധനകാര്യ ബന്ധങ്ങൾ നിശ്ചയിക്കുന്നതും സംസ്ഥാനങ്ങൾക്കുള്ള സാമ്പത്തിക വിഹിതം തീരുമാനിക്കുന്നതും കേന്ദ്ര ധനകാര്യ കമ്മീഷനിലൂടെയാണ്. ഭരണഘടനയുടെ അനുച്ഛേദം 280 പ്രകാരം ഇത്തരമൊരു സംവിധാനത്തിന് അടിത്തറയിട്ടത് അംബേദ്കറാണ്. കഴിഞ്ഞ 15 ധനകാര്യ കമ്മീഷനുകളും അംബേദ്‌കർ ദശകങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് ആവിഷ്കരിച്ച തത്വങ്ങളെ ആധാരമാക്കിയാണ് പ്രവർത്തിച്ചത് എന്ന് പറയാറുണ്ട്. എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മൗലിക നിലപാടുകൾ ഈ കമ്മീഷണനുകൾ യഥാർത്ഥത്തിൽ അംഗീകരിച്ചിരുന്നോ എന്ന കാര്യത്തിൽ ഇപ്പോഴും ആശങ്കകളുണ്ട്.

റിസർവ് ബാങ്കിന്റെ രൂപീകരണത്തിലും അംബേദ്കറുടെ കയ്യൊപ്പു വിസ്മരിക്കാനാവില്ല. 1935 ൽ റിസർവ് ബാങ്ക് നിലവിൽ വരുന്നതിനു മുമ്പ് ഹിൽട്ടൺ കമ്മീഷൻ 1926 ൽ ഒരു റിപ്പോർട്ട് സമർപ്പിച്ചിരുന്നു. ഹിൽട്ടൺ കമ്മീഷൻ റിപ്പോർട്ട് തയ്യാറാക്കുമ്പോൾ അംബേദ്കറുടെ രൂപയെ സംബന്ധിച്ച പുസ്തകം ഒരു മാർഗനിർദേശക രേഖയായിരുന്നു. കമ്മീഷന് അദ്ദേഹം സമർപ്പിച്ച ദീർഘമായ നിർദ്ദേശങ്ങളും വളരെ വിലപ്പെട്ടതായിരുന്നു.

അംബേദ്കറുടെ സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രത്തിലുള്ള രണ്ടാമത്തെ ഡോക്ടറേറ്റ് ലണ്ടൻ സ്കൂൾ ഓഫ് എക്കണോമിക്സിൽ നിന്നായിരുന്നു. അത് ഹിൽട്ടൺ കമ്മിഷൻ വരുന്നതിനു മൂന്ന് വർഷം മുമ്പായിരുന്നു. വിഷയം രൂപയെക്കുറിച്ച്‌ തന്നെ. പണപ്പെരുപ്പത്തിന് കാരണമാകുന്ന വിഷയങ്ങൾ വളരെ ഗൗരവത്തോടെ ഗവേഷണം ചെയ്ത അംബേദ്‌കർ ജോൺ മെയ്‌നാർഡ് കെയ്‌ൻസുമായി ഈ വിഷയത്തിൽ വ്യത്യസ്ത നിലപാടുകൾ പങ്കുവെച്ചു. കാലന്തരത്തിൽ അംബേദ്കറുടെ നിലപാടാണ് ശരിയെന്നു സാമ്പത്തിക വിദഗ്ധർക്ക് ബോധ്യപ്പെട്ടു. പണപ്പെരുപ്പം ഒരു രാജ്യത്തിൻറെ സമ്പത് വ്യവസ്ഥയെ എങ്ങനെ തകിടം മറിക്കുമെന്നു ഒരു നൂറ്റാണ്ടു മുമ്പ് തന്നെ ഗവേഷണം ചെയ്തു മുന്നറിയിപ്പുകൾ നൽകിയ ധിഷണാശാലിയാണ് അംബേദ്‌കർ.

ഹിന്ദു കോഡ് ബില്ലിനെ സംബന്ധിച്ച വാദപ്രതിവാദങ്ങൾ ഒടുവിൽ, 1951-ൽ അംബേദ്‌കറിന്റെ ക്യാബിനറ്റിൽ നിന്നുള്ള രാജിയിൽ കലാശിച്ചു. ലിംഗനീതിയിൽ അധിഷ്ഠിതമായ പരിഷ്‌ക്കാരങ്ങൾ വരുത്താൻ ആത്മാർത്തമായി ശ്രമിച്ച അദ്ദേഹം നിരാശയോടെയാണ് പടിയിറങ്ങിയത്. തുടർന്ന് നടന്ന തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ അദ്ദേഹത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തിയതും തന്റെ സഹപ്രവർത്തകരായിരുന്ന കോൺഗ്രസ്സുകാരായിരുന്നു.

ധനകാര്യ കമ്മീഷന് അടിത്തറയിട്ട അംബേദ്‌കർ കേന്ദ്ര പ്ലാനിംഗ് മന്ത്രാലയം ഏറ്റെടുക്കാനും താൽപ്പര്യം കാണിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ ഇന്ത്യയെ സംബന്ധിച്ച നിർണ്ണായക സാമ്പത്തിക വിഷയങ്ങളിൽ ഡോക്ടറേറ്റ് നേടിയതൊന്നും അദ്ദേഹത്തിന് പ്രത്യകിച്ചു അംഗീകാരം നേടിക്കൊടുത്തില്ല. ജവാഹർലാൽ നെഹ്‌റു തന്റെ സഹപ്രവർത്തകരുടെ സമ്മർദ്ദങ്ങൾക്ക് പലപ്പോഴും വഴങ്ങി അംബേദ്‌കറിന്റെ പല വിലപ്പെട്ട അഭിപ്രായങ്ങളും മുഖവിലക്കെടുത്തില്ല.

വൈസ്രോയി എക്സിക്യൂട്ടീവ് കൗൺസിലിൽ മന്ത്രിയായിരിക്കെ തൊഴിൽ, ജലസേചനം, ഊർജം തുടങ്ങിയ വകുപ്പുകൾ കൈകാര്യം ചെയ്ത അംബേദ്‌കർ ഭരണ രംഗത്തെ കഴിവുകൾ തെളിയിച്ച ഒരു രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞനാണ്. രാജ്യത്തു ആദ്യമായി ഒരു എംപ്ലോയ്‌മെന്റ് എക്സ്ചേഞ്ച് തുടങ്ങുന്നതും അംബേദ്കറാണ്. രാജ്യത്തിന്റെ വ്യാവസായിക വികസനത്തിന് തറക്കല്ലിട്ട നിരവധി ജലസേചന പദ്ധതികൾ, വൈദൂതി സംരംഭങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളാണ്. പലപ്പോഴും ഇതെല്ലം ബോധപൂർവം തന്റെ സഹപ്രവർത്തകർ തന്നെ വിസ്മരിക്കുന്ന അവസ്ഥ ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടെന്ന് അംബേദ്‌കർ മനസ്സിലാക്കിയിരുന്നു.

അംബേദ്‌കറുടെ സാമ്പത്തിക വീക്ഷണങ്ങൾ ഇന്ത്യയുടെ സാമൂഹികാവസ്ഥയെക്കുറിച്ചുള്ള പഠനങ്ങൾക്കും സാമൂഹിക മാറ്റത്തിനായുള്ള ഇടപെടലുകൾക്കും ദാർശനിക അടിത്തറ ഒരുക്കിയിട്ടുണ്ട്. സാമ്പത്തിക സമത്വവും സാമൂഹിക സമത്വവും ഇല്ലാതെ പാർലമെൻററി ജനാധിപത്യം അപ്രസക്തമാകുമെന്നു പ്രവചിച്ച അംബേദ്‌കർ ഇന്ത്യ കണ്ട മഹാനായ ധൈഷണിക-രാഷ്ട്രീയ ചിന്തകനാണ്. കീഴാള രാഷ്ട്രീയത്തിനും സാമൂഹിക ജനാധിപത്യത്തിനും അടിത്തറയൊരുക്കിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചിന്തകൾ കലാതീതമായി നിലനിൽക്കും. ഇന്ത്യൻ സാമൂഹികാവസ്ഥയുടെ ജനിതകഘടന സൂക്ഷ്മമായി വിലയിരുത്തിയ അംബേദ്കർ വരും തലമുറകൾക്കു മാർഗദർശിയും ബൗദ്ധിക സ്രോതസ്സുമാണ്.

The post ഡോ. അംബേദ്കറുടെ സാമ്പത്തിക ദർശനങ്ങൾ first appeared on KM Seethi.

K.M. Seethi

Pambazuka News |23 August 2018 (First Appeared in Countercurrents)

With the demise of Samir Amin—an indispensable component of the new genre of the Radical Political Economy School of Marxism—the  Global South has lost an important intellectual prime mover of its history. A critique of the capitalist world-system/imperialism, the ultra-right regimes and reactionary forces across the world, Amin had talked and written about strategies of transforming the world through political action and social interventions. His ultimate aim was obviously to liberate the Global South and thereby demolish the North-South polarization.

It was since the 1950s and 1960s that radical political economists like Samir Amin, Paul Baran, Paul Sweezy, Arghiri Emmanuel, Giovanni Arrighi, Andre Gunder Frank, Immanuel Wallerstein et al. set in motion a wave of studies and perspectives on the nature and working of the capitalist world system and the place of the Global South countries within it. Their major aim was to unravel the processes by which the Global South has been amalgamated into the ‘centre’ of the Global North. They had also demolished the notion that the Global South countries would get elevated to the ‘centre’ in sharing the global prosperity. Amin and his contemporaries sought to problematise the development/underdevelopment paradox in the global accumulation matrix. The dependency/world-system analyses thus brought in debates across social science disciplines.

Writing a tribute to his contemporary Andre Gunder Frank in 2005, Amin said that they “were found themselves in similar agreement with the ‘world system’ school of thought introduced by Wallerstein in the 1970s. He wrote that despite differences, they established themselves as a gang of four’ (Amin, Arrighi, Frank and Wallerstein), even authoring two volumes (Amin 2005; Amin, Arrighi, Frank and Wallerstein1982 and 1990). In another tribute to Giovanni Arrighi, Amin noted that Arrighi, Frank, Wallerstein and himself believed that “capitalism had entered a phase of systemic crisis, marked by the fall in growth rates in its dominant cores…” Arrighi “associated this crisis with the decline of US hegemony” and “focused on the upheavals of the labour movements, which were perhaps the social movements most implicated in the crisis (Amin 2011).

Though the ‘gang of four’ shared the broad features of the historical trajectory of the capitalist world system, they differed on specific details of the cycles of change and the patterns of transformation within and across the system. For example, while Amin more or less operated within a two-tiered world-system, Wallerstein insisted on having an intermediary category (semi-periphery) between the core regions—with strong states that can enforce unequal exchange relations favourable to themselves—and the periphery made up of exploited regions characterized by a dependence on the export of low-wage products. In Wallerstein, the semi-periphery acts as a buffer producing both high-wage and low-wage products continuously, exploited by the core but, in turn, exploits the periphery. On the other side, Frank’s world system only includes developed (metropole) and underdeveloped areas (satellites), but also those which are ‘partially-developed’—seemingly limited to a few areas of the world system. There are differences between Wallerstein and Frank too—about which country should be included in what category.

However, for Amin, internal structures are always constrained by the global context. He agreed that those Third World social formations appeared to be different articulations of modes of production, and the diffusion of capitalism leads peripheral societies increasingly to resemble one another. Way back in the early 1970s, Amin wrote that “real, autonomous self-centred development” cannot occur when the periphery breaks the chains that link it to the centre. It would be a necessary prerequisite but eventually it is not sufficient: the aim must be the creation of the “global socialist society” (Amin 1974) and the stimulus for this would not come from the centre but from the periphery. However, when it comes to exploring the political possibilities of ‘global socialism’ Frank, Arrighi Wallerstein and Amin were equally pessimistic. Notwithstanding the persisting crises, the capitalist world system continued to survive , increasingly incorporating ‘socialist societies’ which compromised their avowed principles and dilute their revolutionary commitment by helping perpetuate a system based on the exploitation of the world’s poor by the international bourgeoisie.

Amin argued that ‘globalised neoliberalism’ with its constituent dogmas (privatization, free trade, flexible exchange rates, cuts in public spending) “cannot last because they shut capitalism into a fatal stagnation, shutting all the doors that might let it overcome the slump and begin a new growth path” (Amin 1999:37). He said that contrary to the popular notion of ‘pure economics,’ “markets are not self-regulating. To work they need government regulation” (Ibid).

Amin later called for a revolt against North-South polarization. He believed that “a humanist response to the challenge of globalization” accelerated by the capitalist expansion might be “idealistic but it is not utopian” (Amin 1997:10). He would characterize it as “the only realistic project possible.” Amin added: “If only we begin to develop it, powerful social forces will rally to it from all regions of the world” (Ibid: 10-11).

As a committed activist scholar, he underlined the need for developing “world organizational forms which are more authentically democratic so as to be capable of reshaping economic relations on the basis of diminishing inequality” (Ibid: 11). Amin also said that “high priority should be given to reorganizing the global system around large areas which group together scattered parts if the peripheries. Thus would be the place for the constitution of Latin American, Arab, African South-East Asian regions, alongside China and India…” He proposed that this objective should “receive the priority treatment of the Non-Aligned Movement.” Amin further reminded that “the transformation of the world always begins by struggles at its base. Without changes in ideological, political and social systems, at the national level, any discussion about challenging globalization and polarization remains a deal letter (Ibid). While saying this, Amin also called for greater vigilance in understanding various movements within. For example, his criticism of religious and ethnic movements focussed on various fundamentalist, reactionary forces at play.

Being critical of political Islam, Amin tended to see it aligning “itself with the camp of dependent capitalism and dominant imperialism.”  He says that political Islam “defends the principle of the sacred character of property and legitimizes inequality and all the requirements of capitalist reproduction.”  Amin categorically said that political Islam “is not anti-imperialist, even if its militants think otherwise! It is an invaluable ally for imperialism and the latter knows it. It is easy to understand, then, that political Islam has always counted in its ranks the ruling classes of Saudi Arabia and Pakistan” (Amin 2007). Amin was equally critical of postmodernism and called it as a “neoliberal utopia in disguise” (Amin 1999:77-101). He writes: “The ‘low intensity’ democracy resulting from this has become extremely vulnerable, and the recrudescent appeal of various fascist movements gives grim testimony to that fact” (Ibid: 100). Amin seldom left out issues of the contemporary times from his critical scholarly engagements.  In an interview, Samir Amin had said that “this neoliberal phase is in state of collapse. It doesn’t mean that capitalism is collapsing; but that its current form is collapsing and we’re entering a new phase. It has to adapt, and whether the new system will be biased to the ruling class or the masses, is still be revealed” (Ahramonline 12 August 2018). However, Amin’s concerns for the survival of Global South remained throughout.

References

Amin, Samir (1974): Accumulation on a World Scale, New York: Monthly Review Press.

Amin, Samir (1992): Empire of Chaos, New York: Monthly Review Press

Amin, Samir (1997): Capitalism in the Age of Globalization, London: Zed Books.

Amin, Samir (1999): Spectres of Capitalism, Delhi: Rainbow.

Amin, Samir/Arrighi, Giovanni/Frank, Andre, Wallerstein, Immanuel (1982): Dynamics of Global Crisis,  New York: Monthly Review Press.

Amin, Samir/Arrighi, Giovanni/Frank, Andre , Wallerstein, Immanuel (1990): Transforming the Revolution: Social Movements and the World-System, New York: Monthly Review Press.

Amin, Samir (2005): “A Note on the Death of André Gunder Frank (1929-2005)” Monthly Review, 21 May https://monthlyreview.org/commentary/a-note-on-the-death-of-andre-gunder-frank-1929-2005/

Amin, Samir (2011): “A Tribute to Giovanni Arrighi,” Journal für Entwicklungspolitik XXVII 1-2011,

http://www.mattersburgerkreis.at/dl/soNsJMJkMkJqx4KooJK/JEP-1-2011_02_AMIN_A-Tribute-to-Giovanni-Arrighi.pdf

Amin, Samir (2007): “Political Islam in the Service of Imperialism,” Monthly Review,  1 December  https://monthlyreview.org/2007/12/01/political-islam-in-the-service-of-imperialism/

The post Samir Amin: Intellectual-appropriate to the Global South first appeared on KM Seethi.

K.M Seethi

The Woke Journal | April 20th, 2018

Does the current world system auger well for the Global South (GS) countries like India? Many in the GS are now apprehensive about the ‘windfalls’ of globalisation with the US President Donald Trump in office.

India’s status as a Global South nation is in its critical phase of transition today, even as it is being characterized as one of the fastest growing economies in the world. It is credited to have the world’s fifth largest military expenditure, third largest armed force, sixth largest economy (by nominal rates) and third largest economy (in terms of purchasing power parity). One of the founding members of the United Nations, Non-Aligned Movement (NAM), Group of 77, G-20, the WTO, SAARC, BIMSTEC etc., India is also a strategic partner of ASEAN, a critical founder-player in the BRICS, the Asian Development Bank, New Development BRICS Bank, International Monetary Fund (IMF), and the Shanghai Cooperation Organisation. Yet, do these memberships and positions across the global fora pay adequate dividends for the country?

With the onset of globalisation, way back in the 1990s, the foreign policy of India had entered an era of complexity and uncertainty. India was constrained to reorient its foreign policy by keeping a number of domestic and international developments at the backdrop. Indeed, some of the significant developments such as the emergence of the United States as the hegemonic power, the ‘peaceful’ rise of China, the steady growth of trading blocs, including regional, trans-regional as well as multilateral trading arrangements, all called for diverse modes of foreign policy engagements.

However, the attempts to integrate economies on a global scale have also been accompanied by negative trends. Besides global recession, setbacks in commodity trade, there has been an alarming growth of different forms of terrorism, ethnicity and religious fundamentalism. Similarly, problems such as environmental setbacks and refugee crises indicate the inherent weaknesses of the global system. As such India has to engage with and relate itself to an infinitely more complex world.

India had begun to meet the challenges of the emerging world by launching a spell of neoliberal economic reforms in 1991. The reform agenda, however, called for rolling back of the state from the overall public sphere, particularly from the social security/welfare realm, besides maintenance of fiscal discipline and introduction of austerity measures.
Even as India sought to integrate itself with the world economy, it has also been compelled to find pathways to encounter the challenges of globalisation. The accelerated pace of globalisation has certainly shortened the distance in the world, as also it has brought, in its wake, new forms of cooperation as well as conflicts.

The global setting, over years, presented a complex formation within which a variety of actors—ranging from states, nonstate actors (NSAs), international organisations, social movements, transnational corporations, to non-governmental organisations (NGOs) and communication media—operate and interact in diverse, yet intricate ways. There are, however, significant pointers underlying the process of globalisation.

The neoliberal global assertion—at the expense of social security/welfare—is a characteristic of the changing social landscape of the world. The government is naturally under pressure to promote the idea and practice that scuttles the welfare state. Consequently, the very discourses of foreign policy shifted from an ideational orientation of non-alignment to what is generally called ‘pragmatic realism.’

Thus, the attempts to integrate the Indian economy with the world system have been accompanied by a series of measures that called for fundamental changes in the realm of polity and foreign policy. Nowhere is this quite perceptible than in the sphere of India’s Global South policy. In the earlier phase of its development strategy, India could resist external pressures, though in a limited way, by mobilising support from the Global South countries.
The structural and ideological shift from Keynesianism to the new political economy of neoliberalism has brought to light the susceptibility of the Indian State which became increasingly dependent on global capital more than ever before.

However, with the changing nature of the State and the economic dynamo of a global environment, India finds it difficult to sustain a sovereign political space for itself and for advancing the cause of the GS countries. The new techno-economic world order is very critical in that pressures on the GS countries are more decisive than ever before. India’s accession to the global trade regime made several policy changes inevitable in areas of trade, investment, service, industry, and agriculture.

The new obligations made the welfare agenda of the Indian state obsolete. The structural and ideological shift from Keynesianism to the new political economy of neoliberalism has brought to light the susceptibility of the Indian State which became increasingly dependent on global capital more than ever before. This surely undermined the autonomy, sovereignty and the independent decision-making powers of the Indian State.

Paradoxically, the post-Pokhran posture of the successive governments in New Delhi created an impression that India has been governed by a State that is not only overtly aggressive in its designs but also impulsive and unreliable in its international conduct.
India’s acquisition of nuclear weapons created a much greater risk of a nuclear disaster rather than lead to self-limitation. This is obviously because it considerably enhanced the risk of an India-Pakistan nuclear inferno. India has, over years found it difficult to sustain a credible and transparent position on the nuclear question, particularly in the background of its nuclear and missile tests. The implications of this should be understood in the larger context of peace and stability in the region and the Global South, at large.

American Economy in Trump Era

Observers see Trump’s attempts to bring back the erstwhile ‘protectionism’ as a major challenge for the American economy. So are their implications for the GS countries. Many agree that the logic of global capital doesn’t permit any kind of ‘retreat of the American state’ from the global market. It is quite unlikely that these efforts will enhance the US competitiveness or increase its share of the domestic market. Economists argue that Trump’s economic policy regime will result in higher prices, unskilled labour, war debts and financial monopolies.

The much talked about “trade war” unleashed by Trump will most likely result in China diverting trade from the US to other market locations. It will also relocate its investments by way of augmenting its domestic economy, and increasing ties with Russia, Asia, Africa, Latin America and Oceana.

It seems India under the Narendra Modi government is comfortable with a Far-Right regime in Washington albeit President Donald Trump has been reversing his predecessors’ policies, including the US position on global trade, nuclear proliferation etc.

The US strategic brinkmanship with China is inherently dangerous and fraught with unforeseen consequences for the GS countries who used to look upon the US as an important rallying point. Trump’s efforts to set up higher tariffs will certainly increase costs without raising income and improving innovation. They will also put a lid on the trade prospects of the GS with the US.

Admittedly, China has multi-billion-dollar infrastructure investments across fifty countries in the world that can augment its trade surplus. However, little does Trump realise the consequences of the US having multi-billion-dollar expenditures across several dozen countries and more than 800 overseas military bases. In any case, while Trump is proving himself as a bad “political businessman,” many see it as a propitious time for China, Russia and India to recapture the global market and thereby enhance the interests of the GS.

India’s Relations with US, Russia, and China.

A major aspect of India’s changing GS policy could be explained in terms of its relations with the major powers, notably with the US, Russia, and China which evolved in diverse ways and assumed new dimensions, over the last two decades. This is particularly evident in India’s engagements with the US. India has now shown its willingness to accept the US as a strategic partner in diverse areas, including in the process of restoring stability in South Asia. It seems India under the Narendra Modi government is comfortable with a Far-Right regime in Washington albeit President Donald Trump has been reversing his predecessors’ policies, including the US position on global trade, nuclear proliferation etc.

Even as India’s relations with Washington promised more ‘opportunities’ in the post-cold war era, Indo-Russian ties have come under pressure due to the decline of the Russian State in world politics. However, many felt that the coming together of Russia, China and India could also challenge the global dominance of the US-led world. An important example is BRICS. But China’s ‘peaceful’ rise, its long-sustained military co-operation with Pakistan and India’s uneasiness about China’s expanding involvement in South Asian affairs have become major obstacles in the prospects of building any viable project of Sino-Indian cooperation. India’s relations with China have always generated controversies since the war of 1962.

Many would, however, agree that as long as the boundary dispute remains unresolved, an element of uncertainty will linger, and from this uncertainty would emerge the adversarial nature of Sino-Indian relations. Yet, the constraints of the present international environment are such that China cannot afford to remain in perpetual hostility with India. A significant feature of the post-2001 scenario is that China emerged as India’s top trading partner, notwithstanding the fact that the balance of trade is unfavourable to India because of the burgeoning imports from China.

The Global South in South Asia

While there has been a perceptible shift in the policy and practice of the Indian State in the post-cold war period, its relations with South Asian countries (all belonging to the GS) have not been marked by any substantial change except in the sphere of perceptions. India’s South Asian policy sought to sustain its politico-strategic and economic interests, on the one hand, and the process of strengthening ties with neighbouring countries, on the other. Both India and Pakistan—the core actors in South Asia—remain victims of a deep-rooted psychology of mistrust and suspicion.

However, there is hardly any alternative other than cordial relations between them, which is a prerequisite for regional peace, stability, and cooperation. Even as Kashmir continues to be the bone of contention between the two, India must ensure that the ground situation in the state of Jammu and Kashmir is under control with the people enjoying the democratic dividend. This will certainly enhance India’s strategic bargain in any dialogue process involving Pakistan. India should, therefore, be much more realistic and pragmatic, not in the conventional national security sense, but in terms of addressing the basic needs of the people in Jammu and Kashmir. Indian interests in the region are primarily to ensure the safety and security of the 7 million Indian expatriates in the GCC states, the continued supply of oil and gas from the region, and political stability for mutual cooperation and increase in trade, aid, and investment opportunities.

Regionally, the small states like Nepal, Bhutan, and the Maldives seldom receive the attention they deserve. Most often, Nepal and Bhutan are perceived as vassal states of India supposedly sustaining its geopolitical interests. This has generated considerable misgivings and concerns about the role of India in South Asian politics, particularly India’s attitudes and orientation towards the democratic process in these countries. India’s Sri Lanka policy also witnessed fundamental changes in the post-1991 period. Both countries now seek new avenues of economic and commercial transactions. India also knows that too much involvement in the internal affairs of Sri Lanka will have its inevitable fallout, as history has shown in the context of the Tamil question. Another significant shift in India’s regional policy can be seen in its relations with Southeast Asia—enunciated from Narasimha Rao’s ‘Look East’ to Narendra Modi’s ‘Act East’ policy. The deepening trade and other commercial transactions (strengthened by India-ASEAN Free Trade Agreement) showed India’s desire to be a key partner in the larger Indo-Pacific community.

The Gulf and West Asia

The imperatives of India’s Gulf/West Asia policy are obvious. The geostrategic position of the region, its oil potential, and India’s historical religious and cultural affinity with the region all have shaped its policy towards the region. Indian interests in the region are primarily to ensure the safety and security of the 7 million Indian expatriates in the GCC states, the continued supply of oil and gas from the region, and political stability for mutual cooperation and increase in trade, aid, and investment opportunities. However, with the Arab uprising and the oil price fluctuations, an element of uncertainty has set in. All GCC countries are currently engaged in reducing the expat population and regulating the inflow of migrants.
The localisation of labour has already been underway in countries like Saudi Arabia, Oman, Kuwait etc and thereby resulting in a situation when thousands of Indian (and more specifically Kerala) migrants are compelled to return to their homeland. Even as the challenges emanating from such indigenisation measures still continue, India and the Gulf States such as UAE, Oman, Iran are negotiating for new avenues of cooperation and collaboration.
Another major, yet sensitive area of India’s West Asia policy is its relations with Israel. While India’s stand on the Palestine question has been quite consistent, with occasional shifts since 2014, it has also been very keen to ensure that Israel does not get sidelined. New Delhi’s multifaceted dimensions of Indo-Israel relations, including in the defence-strategic sectors, could be a pointer. India has also been evolving a new strategy to forge relations with African countries. India is seeking to establish viable links with the Africa Union (AU) and most of the important regional collectivities in Africa. It should also focus on select African countries and use them as potential players to spread the network of its ties in the continent. Obviously, this will enhance India’s Global South policy in the long run.

Trade Deficits and Growing Inequality

In spite of India’s over-enthusiasm in global trade and business transactions, it has been facing sustained trade deficits over the last three decades mainly due to the burgeoning imports, particularly of crude oil, gold, and silver. Of late, the biggest trade deficits were shown with China, Saudi Arab, Iraq, Switzerland, and Kuwait. The only countries with whom India has trade surpluses are the US, Singapore, Germany, Netherlands and United Kingdom. India’s trade deficit widened to $16.3 billion in January of 2018 from a $ 9.9 billion a year earlier. It is the highest trade deficit recorded since May of 2013. Most importantly, India’s share of world trade has not even reached 2 percent notwithstanding its ‘open door’ policy during the last two and a half decades. The Oxfam India’s latest report launched ahead of the World Economic Forum in Davos in 2018, showed that 73 percent of the wealth generated in India last year went to the richest one percent, while 67 crore Indians who comprised the poorest half of the population saw one percent increase in their wealth. It says that during the last 12 months, the wealth of this elite group increased by Rs 20,913 billion. This amount was equivalent to the total budget of Central Government in 2017-18.According to the World Inequality Report 2018 brought out by World Wealth & Income Database, income inequality in India has grown over the last three decades and a half with the top 10 percent of earners cornering 55 percent of the national income in 2016, the worst level among major economic blocs, except West Asia.n

In Human Development Index (HDI) ranking for 2016, India’s position was so low. India found itself among a group of countries classed as “medium” on the list. Regional disparities in education, health, and living standards within India—or inequality in human development—shave off 27 percent from India’s HDI score. India was ranked 131 out of 188 countries in an HDI list, behind Sri Lanka and the Maldives in South Asia. Admittedly, globalisation has brought in new opportunities as well as challenges for India. But, for India, the challenges are so formidable, as the reports of global trade, world inequality, and income disparities indicated. To meet the challenges, India has to lessen the impact of intensive, yet unequal competition unleashed by globalisation and liberalisation on the productive sectors and the workforce in its industrial and agrarian realms. While rectifying such impact, India, along with the other Global South countries, should seek to restructure the international trade regimes through collective bargaining. Even as the threat of ‘neo-protectionism’ looms large with more uncertainty in European Union (post-Brexit) and Trump’s ‘America-First’ policy, countries like India have very limited option but to get mobilised to protect the vital interests of the Global South.

@ https://wokejournal.com/the-woke-journal-columnists/k-m-seethis-column/indias-global-south-policy-in-a-melting-pot/

The post India’s Global South Policy in a Melting Pot first appeared on KM Seethi.

K.M Seethi

The Woke Journal, 27 March 2018

As soon as Prime Minister Narendra Modi took charge, he had declared that his government’s major aim was to give the highest priority to ‘Make in India,’ and invited the world’s manufacturing companies to help realise this goal. ‘Make in India’ in defence sector has been basically driven by the motive to provide preference to procurement from Indian companies under the Defence Procurement Procedure (DPP). DPP is implemented with a view to “promote indigenous design, development, and manufacture of defence equipment, and other policy measures such as liberalisation of the licensing regime & FDI policy by raising the cap on FDI in the defence sector, simplification of export procedure, streamlining of defence offset guidelines etc.”

The foreign direct investment (FDI) in this strategic sector showed a meagre amount during the last four years. While FDI flow crossed Rs.3.85 lakh crores during 2016-17, defence sector’s share has been abysmally low. The Minister of State for Defence, Subhash Bhamre told the Lok Sabha that “FDI of amount $0.18 million has been received in the defence industry sector from April 2014 to December 2017.” This was the time when India entered into billions of dollars of contracts with foreign companies for the import of weapons, military aircrafts, missiles etc. This included radars and missiles from Israel, aircraft and artillery guns from the US, fighters, arms and ammunition from France, rockets and simulators from Russia. Reports indicated that such purchases amounted to a staggering figure of Rs.1.25 lakh crores, even as the defence manufacturing in India with foreign collaboration has been moving at snail’s pace. Reasons put across for such low ‘turn-out’ included bureaucratic bottlenecks and the ‘lack of experience’ of the Indian companies. India’s much-hyped defence plans under the ‘Make in India’ programme seem to have become a quixotic project.

The Burgeoning Defence Budget of India

In the Union Budget 2018-19, the allocation of Defence is a staggering Rs 2.95 trillion. In that, more than 31.1% of the defence budget is spent on capital acquisitions. Out of total outlay, Rs. 99,947 crore has been set apart for capital outlay to purchase of new weapons, aircraft, warships and other military hardware. The Government acknowledges that as much as 60% of defence related requirements are met by imports which provide a major opportunity for indigenous production. Insofar as India’s major defence requirements are met by imports, it was expected that the opening of the sector for private sector participation would help foreign manufacturers to establish strategic partnerships with Indian firms. This was also expected to leverage the domestic market as well as to expand India’s export potential in the global arms bazaar.

The SIPRI Report says that Russia continued to be India’s largest supplier of arms during the last four years (share of Russian arms was as much as 62% of India’s total imports). Meanwhile, imports from the US skyrocketed by a staggering 557% during 2008-17. The US has been India’s second largest arms supplier. There are also new players in arms deals such as Israel, France etc.

The import-substitution strategy has to be viewed in the context of the burgeoning defence budget of India, over the last three decades, a major share of which goes to meet the import of weapons. The government’s declared policy was to promote “self-reliance, indigenisation, upgrading of technology and achieving economies of scale including the development of capabilities for exports in the defence sector.” Extensive modernisation plans were envisaged with new concerns for homeland security, besides keeping in view India’s emerging status as a “defence sourcing hub.” Last year, the Government also announced 100% FDI in defence sector—up to 49% under automatic route; FDI above 49%, through Government route where it was planned to facilitate access to modern technology. Though all such plans were ambitious, exports did not show any significant jump. For example, during 2015-16, India’s exports (to 28 countries) fetched just Rs. 2,059.18 crore. It was out of sales and contracts for defence platforms, equipment, and spares manufactured in India. Some of the major defence equipment included Patrol Vessels, Helicopters & their spares, Sonars & Radars, Avionics, Radar Warning Receivers (RWR), Small Arms, Small Caliber Ammunition, Grenades and Telecommunication equipment etc. However, given the ambitious goals set by the Government, these were only peripheral transactions.

Imports of Arms Vs ‘Make in India’

According to the latest Report of SIPRI (Stockholm International Peace Research Institute), India continued to be the world’s largest importer of major arms during 2013- 17. India’s imports have grown substantially by 24 percent over a decade (2008-2017). Interestingly, this was the time when arms imports of China and Pakistan have declined. There was 19% decline in China’s imports and 36% in Pakistan’s during 2008-2017. India’s arms imports were estimated to be 12 percent of the global arms transfers. According to Siemon Wezeman, a senior official with the Arms and Military Expenditure Programme of the SIPRI, “The tensions between India, on the one side, and Pakistan and China, on the other, are fuelling India’s growing demand for major weapons, which it remains unable to produce itself…China, by contrast, is becoming increasingly capable of producing its own weapons and continues to strengthen its relations with Pakistan, Bangladesh, and Myanmar through arms supplies.
The SIPRI Report says that Russia continued to be India’s largest supplier of arms during the last four years (share of Russian arms was as much as 62% of India’s total imports). Meanwhile, imports from the US skyrocketed by a staggering 557% during 2008-17. The US has been India’s second largest arms supplier. There are also new players in arms deals such as Israel, France etc.

Upon closer analysis, it can be seen that there are perceptible contradictions between the rhetoric and reality under the ‘Make in India’ programme. India may still spend more on arms imports not just because of perceived defence needs vis-à-vis its adversaries’ defence potential but also because there are clear politico-strategic and economic compulsions to spend on them. The role of the global military-industrial complex (MIC) is critical here. MICs may not welcome such defence import-substitution strategies of the Global South countries.

Concerns of Coexistence

In the 1990s India was poised for a major push in militarisation in collaboration with the global MICs. The Government’s mammoth spending on defence, its move to privatise defence industry, the DRDO’s efforts to interact with the civil industry by way of its spin-off technologies for civilian applications, and the defence oriented activities of the nuclear and space establishments all indicated the direction in which India has been moving.
There is an apparent consensus among different sections of the Indian society (including the mainstream media and political parties) on this question, and almost all members of Parliament, cutting across party lines, would suggest that the ‘holy cow’ be spared “in the best interests” of the nation. Surprising it may seem, even as they come down heavily against the government for its lopsided trade and economic policies, they seldom take up the issue of the diversion of huge resources for defence build-up and have not given sufficient attention to the relationship between India’s burgeoning international debt burden and the morbid obsession for militarisation.

Plausibly, India’s defence build-up has wider implications—not only for its worsening balance of payment situation but also for the regional peaceful coexistence in South Asia which has lately been bedevilled by India’s hegemonic role in the region. The fears and threat perceptions about India will continue to mount in the neighbouring countries even as India settles itself to the hard options of militarisation and arms build-up.

@ https://wokejournal.com/the-woke-journal-columnists/k-m-seethis-column/has-modi-become-defenceless-in-times-of-make-in-india/

The post Has Modi Become ‘Defenceless’ in Times of ‘Make in India’? first appeared on KM Seethi.

It originally appeared in Navamalayali (9 August 2017)

മലയാള സിനിമാലോകം നൊമ്പരത്തോടെ ഓർക്കേണ്ട രണ്ടു മരണങ്ങളുണ്ട്. 1980-കളിൽ – ഏകദേശം ആറുവർഷങ്ങളുടെ ഇടവേളയിൽ – സംഭവിച്ച ദുരന്തങ്ങൾ.

1981 ആഗസ്ത് 9-നു എം. ആസാദ് എന്ന ചലച്ചിത്രപ്രതിഭ തന്റെ യുവത്വം പിന്നിടുന്നതിനു മുമ്പ്തന്നെ ജീവിതം അവസാനിപ്പിച്ചു. 40 വയസ്സു ആയിട്ടേയുള്ളൂ അന്ന് ആസാദിന്.

1987 മെയ് 31-നു ആസാദിന്റെ സഹപാഠിയും സഹപ്രവർത്തകനും ഋതിക്ഘട്ടക്കിന്റെ അനന്തരാവകാശിയെന്നും വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്ന ജോൺ ഏബ്രഹാം എന്ന ഇതിഹാസ ചലച്ചിത്രകാരൻ മരണത്തിനു കീഴ്പ്പെട്ടു. ആസാദിന്റേത് ആത്മഹത്യ ആയിരുന്നെങ്കിൽ ജോണിന്റേത് ഒരു അപകടത്തെ തുടർന്ന്, തക്കസമയത്തു ചികിത്സ കിട്ടാതെയുള്ള മരണമായിരുന്നു.

മരിക്കുമ്പോൾ 50 വയസ്സ്പോലും തികഞ്ഞിട്ടില്ലാതിരുന്ന ജോണിന്റെ എൺപതാം ജന്മദിനം ആഗസ്ത് 11.
ആസാദിന്റെയും ജോണിന്റെയും ജീവിതം മലയാള സിനിമയുടെ പുതിയ അന്വേഷണങ്ങളുടെയും അസ്വസ്ഥതകളുടെയും ചരിത്രം കൂടിയാണ്.

ഇരുവരും ജീവിച്ചിരുന്നെങ്കിൽ സിനിമാലോകത്തിനു ഈ പരീക്ഷണങ്ങൾ വിലപ്പെട്ട പാഠങ്ങൾ ആകുമായിരുന്നു.
എല്ലാ നല്ല കലാസൃഷ്ടിയും പോലെ ആത്മഹത്യയും ഹൃദയത്തിന്റെ നിശബ്ദതയിൽ നിന്നാണ് പിറക്കുന്നതെന്നു പറഞ്ഞത് കമ്യു. ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ വളരെ പ്രധാനപ്പെട്ട ദാർശനിക പ്രശ്നവും ആത്മഹത്യ തന്നെയെന്നും കമ്യു പ്രഖ്യാപിച്ചു. കലയും സ്വപ്നങ്ങളും വിൽക്കാനുള്ളതല്ലെന്നു നമ്മെ ഓർമിപ്പിച്ചു കൊണ്ട് യാത്രയായ ആസാദ് ജോണിന്റെ ചലച്ചിത്ര-ജിവിതദർശനം തന്നെ നെഞ്ചിലേറ്റ മാതിരി നമുക്ക് തോന്നും.

അനശ്വരപ്രതിഭയായ ജോൺ മരിക്കുന്നതിന് ഏകദേശം ഒരു വർഷം മുമ്പ് നിർമിച്ച “‘അമ്മ അറിയാൻ” എന്ന സിനിമ ആരംഭിക്കുന്നതു തന്നെ ഒരു ആത്മഹത്യ അനാവരണം ചെയ്തുകൊണ്ടാണ്. ഇങ്ങനെയൊരു സിനിമയെടുക്കാൻ ജോണിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചതും തനിക്കു അറിയാമായിരുന്ന കുറെ ചെറുപ്പക്കാരുടെ ആത്മഹത്യതന്നെയായിരുന്നു. നക്സലൈറ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിൽ വിശ്വസിച്ച പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന അവർ ബുദ്ധിമാന്മാരും മിടുക്കരുമായിരുന്നു. ഇത് ജോണിനെ വല്ലാതെ അലട്ടിക്കൊണ്ടിരുന്നു.

സഹപാഠിയും സഹപ്രവർത്തകനും സിനിമാനിർമാണത്തിലേക്കു തന്നെ കാലെടുത്തു വെക്കാൻ പ്രേരിപ്പിച്ച അസാദിന്റെ മരണവും ഒരർത്ഥത്തിൽ ജോണിനെ വേദനിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ടായിരിക്കണം. താൻ വിശ്വസിച്ചു ഇറങ്ങിയ മേഖലയിൽ നിന്നും ഉണ്ടായ അസ്വസ്ഥതകളും നിരാശാബോധവും ചെറുപ്പക്കാരെ ആത്മഹത്യയിലേക്കു നയിച്ചിരിക്കാം എന്നു വിശ്വസിച്ച ജോൺ, ഹരി എന്ന കഥാപാത്രം സ്വയംവരിച്ച മരണത്തെ സാമൂഹികവൽക്കരിക്കുകയും പ്രശ്നവൽക്കരിക്കുകയുമാണ് “അമ്മ അറിയാൻ” എന്ന തന്റെ ചലച്ചിത്രത്തിലൂടെ.

അവർ, തങ്ങൾ വിശ്വസിച്ച പ്രസ്ഥാനത്തെ വളരെ റൊമാന്റിക് ആയി സമീപിച്ചതാണ് ഈ ദുരന്തങ്ങൾക്ക് കാരണമെന്നു അപഗ്രഥിച്ച ജോൺ ഉന്നയിക്കുന്ന ഒരു വിഷയമുണ്ട്: “സ്വന്തം അമ്മയെ പോലും അറിയാൻ കഴിയാത്തവർക്ക്‌ എങ്ങിനെ ഒരു സമൂഹത്തെ മാറ്റാൻ കഴിയും?” തലവെട്ടി വിപ്ലവം നടത്താൻ പുറപ്പെട്ട ചെറുപ്പക്കാരോടാണ് ജോൺ ഇത് ചോദിക്കുന്നത്.

തന്റെ ചലച്ചിത്ര ജീവിതം റൊമാന്റിക് ആയ സങ്കൽപ്പങ്ങളിൽ ആഴ്ന്നിറങ്ങിയത് കൊണ്ടും,ചലച്ചിത്രമേഖലയെന്ന ഭൗതികഇടം നൽകിയ അത്ര സുഖകരമല്ലാത്ത യാഥാർഥ്യങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളാൻ കഴിയാത്തതു കൊണ്ടുമായിരിക്കണം ആസാദ് ആത്മഹത്യയെ പുണർത്തത്.
ജോണിന്റെ മരണവും ഒരർത്ഥത്തിൽ ഇതിനോടടുത്തു നിൽക്കുന്ന ചില യാഥാർഥ്യങ്ങൾ ആണെന്ന് നാം തിരിച്ചറിയുന്നു. അടൂർ ഗോപാലകൃഷ്‌ണൻ ജോണിനെ ഇങ്ങനെ വിലയിരുത്തുന്നു:

“ഉയിരു ഉരുവത്തിലെന്ന” പോലെ ആഖ്യാനാവിഷ്‌കരണങ്ങളിൽ ഉൾച്ചേർന്നിരിക്കുന്ന ഒരു പ്രത്യേക പ്രപഞ്ച വീക്ഷണമാണ് (ജോണിന്റെ ചിത്രങ്ങൾ) കാഴ്ചവെക്കുന്നത്…നാടകീയ ദുരന്തം കേട്ടും പറഞ്ഞും ഏറ്റുവാങ്ങി സ്വന്തമാക്കി ചേർന്ന ഒരു ഷെനേറിയോ ആയിരുന്നു ജോണിന്റെ ജീവിതമെന്ന സമസ്യയെന്നു ഒരു ഞെട്ടലോടെ നാമറിയുന്നു. കോഴിക്കോട് മെഡിക്കൽ കോളേജ് മോർച്ചറിയിൽ ആളറിയാതെ അനാഥമായി കിടന്ന ജീവിത രംഗങ്ങൾ, ‘അമ്മ അറിയാനി’ൽ നിന്നും ജോൺ അറിഞ്ഞും അറിയാതെയും കടം കൊണ്ടവയല്ലന്നു എങ്ങനെ പറയാനാവും? ജീവിതമെന്ന സമസ്യകളെ കലയാക്കിയും കലയിൽ നിന്നും ജീവിതവും മരണത്തെ തന്നെയും വാറ്റിയെടുത്ത ഒരു ധിഷണയുടെ കാണാപ്പുറങ്ങൾ ഇനിയും ഇരുളിൽ ശേഷിക്കുന്നു.”

അടൂരിന്റെ വാക്കുകൾ ജോണിന്റെയും ആസാദിന്റെയും കാര്യത്തിൽ അർത്ഥവത്തായാണ് പിന്നോട്ട് നോക്കുമ്പോൾ നമുക്ക് തോന്നുന്നത്.
പൂനാ ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ആയിരുന്നു ആസാദിന്റെയും ജോണിന്റെയും പഠനസങ്കേതം. 1965-ൽ ജോൺ എൽ.ഐ.സിയിലെ ജോലി മതിയാക്കി ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യുട്ടിൽ ചേരുമ്പോൾ ആസാദ് തന്റെ മുൻഗാമിയായി അവിടുണ്ട്. ലോകസിനിമാ രംഗത്തെ അതികായർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ബെർഗ്മാൻ, കുറസോവ, അന്റോണിയോണി തുടങ്ങിയവരുടെ സൃഷ്ടികൾ ഇവരെ വിസ്മയിപ്പിച്ചിരുന്നു. അക്കാലത്തു മലയാളികൾക്ക് ഈ ചലച്ചിത്ര പ്രതിഭകളെ പരിചയപ്പെടുത്തികൊണ്ടുള്ള ലേഖനങ്ങൾ എഴുതിയിരുന്നതും പ്രഭാഷണങ്ങൾ നടത്തിയിരുന്നതും ആസാദും ജോണും ആയിരുന്നു.

പൂനാ ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിറ്റുട്ടിൽ നിന്നും ആസാദും ജോണും സ്വർണമെഡൽ വാങ്ങിയാണ് പാസാകുന്നത്. ആദ്യം മദിരാശിയിൽ എത്തിയ ആസാദ് തന്റെ ചലച്ചിത്രജീവിതം ആരംഭിക്കുന്ന കാലത്താണ് സഹപാഠിയായ ജോൺ രംഗത്തേക്ക് വരുന്നത്. 1971-ൽ ആസാദ് തിരക്കഥ എഴുതിയ “വിദ്യാർത്ഥികളെ ഇതിലെ ഇതിലെ” സംവിധാനം ചെയ്യുന്നത് ജോൺ ആയിരുന്നു. മദിരാശി ചലച്ചിത്രമണ്ഡലത്തിലേക്ക് ജോണിനെ ക്ഷണിക്കുന്നതും ആസാദായിരുന്നു. ആസാദും ജോണും വയലാറും കൂടി ഈ ചിത്രത്തിന് വേണ്ടി നടത്തിയ ചർച്ചകളും കൂടിക്കാഴ്ചകളും ജോൺ തന്നെ വികാരത്തോടെ വിവരിച്ചിട്ടുണ്ട്. വയലാർ തന്റെ ആദ്യ ചിത്രത്തിന് എഴുതിയ ഗാനം (നളന്ദ തക്ഷശില…) തന്റെ ജീവിതത്തിലും അദ്ദേഹം ആദ്യമായി തന്ന ഒന്നാണെന്ന് ജോൺ ഓർമ്മിക്കുന്നു.

പക്ഷെ ഈ ചിത്രം ഒരു പരീക്ഷണ പരാജയമായിരുന്നു എന്ന് ആസാദും ജോണും ഒരു പോലെ സമ്മതിക്കുന്നുണ്ട്.

ജോൺ എത്തുന്നതിനു മുമ്പ് തന്നെ മദിരാശിയിൽ ആസാദ് തന്റെ ചലച്ചിത്ര സപര്യ ആരംഭിച്ചിരുന്നു. പ്രശസ്ത സംവിധായകനായ പി.എൻ. മേനോന്റെ സഹസംവിധായകൻ ആയിട്ടാണ് തുടക്കം. എം.ടി. തിരക്കഥ എഴുതിയ “കുട്ട്യേടത്തി” ആയിരുന്നു ആദ്യചിത്രം. എം.ടി.യെ പൂനാ ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ടിൽ ക്ഷണിച്ചുകൊണ്ട് പോകുന്നതും പ്രഭാഷണങ്ങളും ചർച്ചകളും സംഘടിപ്പിക്കുന്നതും ആസാദായിരുന്നു. പ്രശസ്ത ക്യാമറാമാനായ രാമചന്ദ്രബാബു ഈ സുവർണകാലം നന്നായി ഓർക്കുന്നു. എം.ടി.യെ ലോക ക്ലാസ്സിക്കുകൾക്കു മുമ്പിൽ കൊണ്ട് നിർത്തുന്നതും ആസാദായിരുന്നു. സംവിധാനത്തിന്റെ ആദ്യപാഠങ്ങൾ എം.ടി.പഠിക്കുന്നതും ഈ സമാഗമത്തിൽ നിന്നാണ്. അതുപോലെ അരവിന്ദൻ തന്റെ ‘ഉത്തരായണം’ സംവിധാനം ചെയ്യാൻ ആദ്യം കരുതിയിരുന്നത് ആസാദിനെയായിരുന്നു എന്ന് സുഹൃത്തുക്കൾ ഓർക്കുന്നു.

“പാതിരാവും പകൽ വെളിച്ചവും” (1974) എം.ടി. തിരക്കഥ എഴുതി ആസാദ് സംവിധാനം ചെയ്ത ചിത്രമാണ്. പ്രദർശനവിജയം നേടിയില്ലെങ്കിലും അക്കാലത്തു ഏറെ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ട ചിത്രം. 1981-ൽ വീണ്ടും എംടി തിരക്കഥ എഴുതി ആസാദ് സംവിധാനം ചെയ്ത ചിത്രമാണ് “വിൽക്കാനുണ്ട് സ്വപ്‌നങ്ങൾ.” ഗൾഫ് പ്രവാസജീവിതത്തിന്റെ നൊമ്പരങ്ങളും ആകുലതകളും അടയാളപ്പെടുത്തിയ ആദ്യമലയാളചിത്രം. മമ്മൂട്ടിയുടെ ആദ്യകാല ചിത്രങ്ങളിൽ ഏറെ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ട വേഷം ഇതിലേതായിരുന്നു.

“വിൽക്കാനുണ്ട് സ്വപ്‌നങ്ങൾ” ഏറെ പ്രതീക്ഷകൾ നൽകിയ ചിത്രമായിരുന്നിട്ടും ആസാദിന്റെ ജീവിതതിൽ അത് ഒരു കറുത്ത ഏടായിമാറി. അതിന്റെ നിർമാതാവും മറ്റും കാണിച്ച വഞ്ചന ആസാദിനെ വല്ലാതെ വേദനിപ്പിച്ചു. ചിത്രത്തിന്റെ പൂർത്തീകരണം തീർന്ന ശേഷം ആസാദ് വെറും കയ്യോടെയാണ് വർക്കലയിലെ കുടുംബവീട്ടിൽ എത്തുന്നത്. നിർമാതാക്കൾ കൊടുത്ത 1500 രൂപകൂടി തിരക്കഥാകൃത്തായ എംടി കടം വാങ്ങിയതോടെ ഒഴിഞ്ഞ കീശയുമായിട്ടാണ് ആസാദ് വണ്ടി കയറുന്നതു.

ആത്മഹത്യ ചെയ്യുന്നതിന് ഏതാനും ദിവസം മുമ്പ് എഴുതി വെച്ച ഒരു കത്തിനെ പറ്റി പി.കെ. ശ്രീനിവാസൻ ഇങ്ങനെ ഓർക്കുന്നു:
“എംടി യ്ക്ക് എഴുതിവെച്ച നീണ്ട കത്തിൽ ഇങ്ങനെ ഒരു വാചകമുണ്ടായിരുന്നു. ‘വിൽക്കാനുണ്ട് സ്വപ്‌നങ്ങൾക്കു എനിക്ക് കിട്ടിയത് മദ്രാസിൽ നിന്നും വർക്കലക്കുള്ള ഒരു സെക്കന്റ് ക്ലാസ് ടിക്കറ്റും വഴിച്ചെലവിനുള്ള 100 രൂപയുമാണെന്നു എംടിക്കറിയാമല്ലോ’ എന്ന് തുടങ്ങി പോകുന്നു കത്തിലെ വരികൾ. ആസാദിന്റെ അടുത്ത സുഹൃത്തായ കേരളംകൗമുദി ലേഖകൻ കെ. ജയപ്രകാശ് അത് നശിപ്പിച്ചു കളഞ്ഞെന്നും “മഹത്തായൊരു സൗഹൃദത്തിന്റെ പൂക്കൾ നിറഞ്ഞ വീഥികളിൽ കള്ളി മുള്ളുകൾ വിതറണ്ടാന്നു ജയപ്രകാശ് തീരുമാനിച്ചെന്നും, മാത്രമല്ല അത് എംടിക്കു കിട്ടിയാൽ പോലും പ്രതികരണം ഉണ്ടാകില്ലെന്നും ജയപ്രകാശ് വിശ്വസിച്ചിരു”ന്നതായി ശ്രീനിവാസൻ എഴുതി.

‘സ്വപ്‌നങ്ങൾ വിൽക്കാൻ’ തയ്യാറാകാത്ത ആസാദ് തന്റെ ഏറ്റവും പുതിയ ചിത്രമായ “വെളുത്ത പക്ഷി” ക്കു നിറക്കൂട്ട് ഉണ്ടാക്കാൻ പാടുപെടുകയായിരുന്നു. പ്രശ്നങ്ങൾ ഒന്നൊന്നായി ആസാദിനെ അലട്ടി. സഹായം വാഗ്ദാനം ചെയ്തവർ തന്നെ പിൻവാങ്ങുന്നത് കണ്ടു ആസാദ് തകർന്നു. “വെളുത്ത പക്ഷി”യുടെ നിർമാണത്തിനായി രൂപീകരിച്ച ഇൻഡോ-ഓവർസീസ് ഫിലിംസ് തകർന്നു തുടങ്ങിയപ്പോൾ ആസാദ് അക്ഷരാർഥത്തിൽ വിഷാദരോഗിയായി. താൻ ചലച്ചിത്ര ലോകത്തേക്ക് ക്ഷണിച്ചവരും തന്റെ കൂടെ രാവുകൾ ഉണ്ടുറങ്ങിയവരും ആസാദിനെ തിരിഞ്ഞു നോക്കിയില്ല എന്നത് വലിയൊരു ദുരന്തമായിരുന്നു.

മരിച്ചവാർത്തയറിഞ്ഞു എത്തിയവരിൽ തന്റെ ചലച്ചിത്രലോകത്തെ ഹൃദയത്തോടുചേർത്ത സുഹൃത്തുക്കൾ ആരുമില്ലായിരുന്നു. പൂനാ ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യുട്ടിലെ രണ്ടാം ബാച്ച് വിദ്യാർത്ഥിയായിരുന്ന ആസാദ് തന്റെ പഠനകാലം മുഴുവൻ ലോകസിനിമയെ മലയാളിക്ക് പരിചയപ്പെടുത്താനായിരുന്നു ചെലവിട്ടത്. ഒടുവിൽ സ്വന്തം സഹോദരിയുടെ വിവാഹം കാണൻ നിൽക്കാതെ, ഭാര്യയെയും മൂന്ന് കുഞ്ഞുങ്ങളെയും തനിച്ചാക്കി അയിരൂർ ഗ്രാമത്തിലെ തന്റെ വീട്ടിന്റെ ഏകാന്തതയിൽ ആ ജീവിതം ആസാദ് അവസാനിപ്പിച്ചു.

ഒരർത്ഥത്തിൽ വാണിജ്യസിനിമയുടെ ഭൗതിക സാഹചര്യങ്ങളാണ് ജോണിനെയും ആസാദിനെയും തങ്ങളുടെ ജീവിതാന്ത്യത്തിൽ വരിഞ്ഞു മുറുക്കിയത്. ഇ.വി. ശ്രീധരനുമായുള്ള അഭിമുഖത്തിൽ ജോൺ പറഞ്ഞു: “ഇവിടത്തെ വാണിജ്യസിനിമ അശ്ലീലമാണ്. ആ മണ്ഡലത്തിലേക്ക് മരിച്ചുപോകുമെന്നായാൽ പോലും ഞാൻ കടന്നു ചെല്ലില്ല.” കാക്കനാടനുമായുള്ള ഒരു സംഭാഷണത്തിൽ ജോൺ ഇത് ആവർത്തിക്കുന്നുണ്ട്. ഒരു ദൂഷിതവലയമാണ് ചലച്ചിത്രവ്യവസായമെന്നും പരദേശീയർ ഇവിടെ ഇറക്കുന്ന പണത്തിനു ലാഭമല്ലാതെ മറ്റൊരു ലക്ഷ്യവുമില്ലന്നും ജോൺ തുറന്നടിച്ചു.

ചലച്ചിത്രമേഖലയിലെ ഈ യാഥാർഥ്യങ്ങൾ ജോണിനെ ‘ഒഡേസ’ യുടെ പിറവിക്കു പ്രേരണ നൽകി. “അമ്മയ്ക്ക് ഒരു റിപ്പോർട്ടി” ൽ ജോൺ എഴുതി: ” വ്യവസ്ഥാപിത കച്ചവടസിനിമ ഒരു കറുപ്പു തീറ്റിക്കുന്ന പ്രസ്ഥാനമാണ്. ഓരോ പടവും മയക്കത്തിനുള്ള അധിക ഡോസുകളുമായിട്ടാണ് ഇറങ്ങുന്നത്. ഒടുവിൽ വഷളത്തത്തെ അവർ സ്ഥാപനവൽക്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. വിനോദ മൂല്യങ്ങളുടെ പേരിലാണ് ഈ ആത്മീയ കശാപ്പ് നടത്തിവരുന്നത്. ഉത്തരവാദിത്തമുള്ള ഒരു കലാകാരനും ജനങ്ങൾക്ക് വിഷം കൊടുക്കില്ല…ഈ സത്യം മനസ്സിലാക്കുന്ന ഒരുപാടു പേരുടെ ആത്മീയ ബന്ധത്തിന്റെ പ്രകാശനമാണ് ‘ഒഡേസ.’ ”  ‘അമ്മ അറിയാൻ’ ഈ ആത്മബന്ധത്തിന്റെ പ്രകാശനമായിരുന്നു.

ആസാദും ജോണും ബുദ്ധിജീവി നാട്യങ്ങൾ കൊണ്ടുനടക്കുന്ന മനുഷ്യരായിരുന്നില്ല. ഒരു അഭിമുഖത്തിൽ ജോൺ പറയുന്നു: “എല്ലാ കാര്യങ്ങളെയും ബുദ്ധിപരമായി സമീപിക്കുന്ന സ്വഭാവമല്ല എന്റേത്….പല കാര്യങ്ങളിലും ഞാൻ സെന്റിമെന്റലാണ്. അത് പരസ്യമായി പറയാൻ എനിക്ക് നാണക്കേടൊന്നുമില്ല. എന്റെ അമ്മ മരിക്കുമ്പോൾ ഞാൻ ഉറക്കെ കരയും. എന്റെ കുഞ്ഞു മരിക്കുകയാണെങ്കിൽ ഞാൻ നിലവിളിക്കും. മരണസ്ഥലത്തു നിന്നും അൽപ്പം ദൂരെ മാറി നിന്നിട്ടു ‘ഞാൻ ബ്രെഹ്റ്റ് വായിച്ചിട്ടുണ്ട്, അതുകൊണ്ടു കരയില്ല’ എന്ന് പ്രഖ്യാപിക്കുന്നതിൽ എന്തർത്ഥം.”
പ്രസിദ്ധ ചലച്ചിത്രനിരൂപക മിസ് മേരിസേറ്റൻ ഒരിക്കൽ ജോണിനെകുറിച്ച് പറഞ്ഞ വാക്കുകൾ ഇങ്ങിനെ: ” ഇന്ത്യൻ സിനിമയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഋതിക് ഘട്ടക് മഹാനാണ്. ആധുനിക ഭാരതീയ ചലച്ചിത്ര കലയ്ക്ക് ഋതിക് ആണ് മാതൃകയും മാർഗദർശിയും. ഋതിക്കിന്റെ യഥാർത്ഥ അനന്തരാവകാശി, ഈ മുടിയനായ പുത്രനാണ്, സംശയമില്ല.”

പൂനാ ഫിലിം ഇൻസ്റ്റിട്യൂട്ടിൽ ഋതിക്കിന്റെ ശിഷ്യരായ ജോണും ആസാദും നിശ്ചയമായും ആ പാരമ്പര്യത്തിന്റെ ഒസ്യത്ത് സൂക്ഷിച്ചവരായിരുന്നു. ഇരുവരും സ്വന്തം ദേശത്തു അസ്വസ്ഥമായ പ്രവാസജീവിതം നയിച്ചവരും.

”അമ്മ അറിയാനി” ലെ ചില രംഗങ്ങൾ നമ്മുടെ മനസ്സിനെ എക്കാലവും അസ്വസ്ഥമാക്കികൊണ്ടിരിക്കും. പുരുഷനും സംഘവും സഞ്ചരിച്ചു കൊണ്ടിരുന്ന വാനിലെ ഡ്രൈവർ ഉരുവിടുന്ന വരികൾ ജോൺ സിനിമകളിലെ മരണമെന്ന ‘കറുത്തഫലിത’ത്തെ ഓർമിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കും:
“ഇരന്തവനെ ചുമന്തവനും ഇരന്തിട്ടാൻ, ഇരിപ്പവരും ഇരന്തവനെ മറന്നിട്ടാൻ.”

The post മിന്നിമറഞ്ഞ പ്രതിഭകൾ: ആസാദും ജോണും first appeared on KM Seethi.